Nói đến bóng đá Anh hiện đại, không thể không nhắc đến Gareth Southgate. Kể từ khi nắm quyền dẫn dắt Tam Sư vào cuối năm 2016, ông đã trải qua một hành trình đầy biến động, từ vị thế của một “người đóng thế” bất đắc dĩ đến kiến trúc sư trưởng cho giai đoạn thành công tương đối ổn định của đội tuyển. Gareth Southgate Và Vai Trò Quan Trọng Của ông đối Với đội Tuyển Anh không chỉ gói gọn trong những kết quả trên sân cỏ, mà còn là sự thay đổi về văn hóa, tâm lý và niềm tin của cả một thế hệ cầu thủ và người hâm mộ. Liệu Southgate có thực sự là người hùng mang đến sự hồi sinh, hay chỉ đơn giản là gặp may với một lứa cầu thủ tài năng?
Hành trình từ “người đóng thế” đến kiến trúc sư Tam Sư
Khi Sam Allardyce rời chiếc ghế nóng chỉ sau 67 ngày vì scandal, Liên đoàn bóng đá Anh (FA) đã quay sang Gareth Southgate, khi đó đang dẫn dắt đội U21, như một giải pháp tạm thời. Ít ai ngờ rằng, quyết định “chữa cháy” đó lại mở ra một chương mới cho đội tuyển quốc gia. Southgate, một cựu tuyển thủ Anh với nỗi ám ảnh về quả penalty hỏng ăn tại EURO 96, ban đầu không được đánh giá quá cao. Người ta nghi ngờ về kinh nghiệm cầm quân đỉnh cao và khả năng quản lý những ngôi sao lớn của ông.
Tuy nhiên, Southgate đã từng bước xây dựng lại niềm tin. Ông không đến với những tuyên bố đao to búa lớn hay những cuộc cách mạng chiến thuật rầm rộ. Thay vào đó, ông tập trung vào việc xây dựng một nền tảng vững chắc, bắt đầu từ việc hàn gắn mối liên kết giữa đội tuyển và người hâm mộ, vốn đã rạn nứt sau nhiều giải đấu lớn thất vọng. Ông hiểu rằng, để Tam Sư tiến xa, điều đầu tiên cần làm là tạo ra một môi trường tập thể đoàn kết và chuyên nghiệp.
Thay đổi bộ mặt Tuyển Anh: Văn hóa và Tâm lý
Một trong những đóng góp lớn nhất và có lẽ là quan trọng nhất của Gareth Southgate chính là việc thay đổi văn hóa và tâm lý thi đấu của đội tuyển Anh. Trước thời Southgate, Tam Sư thường bị ám ảnh bởi áp lực truyền thông, sự chia rẽ nội bộ giữa các phe phái CLB và đặc biệt là nỗi sợ hãi trong những loạt sút luân lưu cân não.
Southgate đã giải quyết những vấn đề này một cách bài bản:
- Xây dựng sự đoàn kết: Ông khuyến khích một môi trường cởi mở, nơi các cầu thủ cảm thấy thoải mái chia sẻ, không còn rào cản vô hình giữa những người khoác áo Manchester United, Liverpool hay Chelsea. Trung tâm huấn luyện St George’s Park trở thành ngôi nhà chung thực sự.
- Đối mặt với áp lực: Southgate chủ động làm việc với truyền thông, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp hơn, giảm bớt những tiêu cực không đáng có hướng về các học trò. Ông cũng giúp các cầu thủ trẻ đối mặt và quản lý áp lực từ sự kỳ vọng khổng lồ của người hâm mộ.
- Phá vỡ “lời nguyền” penalty: Ông không né tránh điểm yếu cố hữu này. Tuyển Anh dưới thời Southgate tập luyện sút luân lưu một cách khoa học và nghiêm túc. Chiến thắng trước Colombia trên chấm 11m tại World Cup 2018 là minh chứng rõ ràng nhất cho sự thay đổi này, phá vỡ rào cản tâm lý tồn tại suốt nhiều thập kỷ.
“Gareth đã làm được điều mà nhiều HLV trước không làm được,” nhà báo thể thao kỳ cựu Henry Winter từng nhận định. “Ông ấy tạo ra một môi trường mà các cầu thủ thực sự muốn cống hiến cho đội tuyển quốc gia, điều đó không hề dễ dàng.”
Dấu ấn chiến thuật của Gareth Southgate: Thực dụng hay Linh hoạt?
Về mặt chiến thuật, Gareth Southgate và vai trò quan trọng của ông đối với đội tuyển Anh thường gắn liền với sự thực dụng. Ông không phải là mẫu HLV tôn thờ bóng đá tấn công hoa mỹ bằng mọi giá. Thay vào đó, ông ưu tiên sự chắc chắn, kỷ luật và khả năng thích ứng với từng đối thủ cụ thể.
Tại World Cup 2018, sơ đồ 3-5-2 (hoặc 5-3-2 khi phòng ngự) đã phát huy hiệu quả tối đa. Nó giúp che chắn những điểm yếu ở hàng thủ, tận dụng tốc độ của các wing-back và phát huy tối đa hiệu quả từ những tình huống cố định – vũ khí lợi hại đưa Anh vào đến bán kết. Kyle Walker được kéo vào đá trung vệ lệch phải, một thử nghiệm táo bạo nhưng thành công. Harry Maguire trở thành chốt chặn đáng tin cậy, còn Kieran Trippier là chuyên gia đá phạt hàng đầu.
Gareth Southgate chỉ đạo chiến thuật trên sân tập đội tuyển Anh rất tập trung
Tuy nhiên, việc Southgate chỉ biết đến phòng ngự là một nhận định có phần phiến diện. Ông đã cho thấy sự linh hoạt khi chuyển đổi sang sơ đồ 4-3-3 hoặc 4-2-3-1 ở những giải đấu sau đó, đặc biệt là tại EURO 2020 và World Cup 2022, khi Anh sở hữu nhiều cầu thủ tấn công tài năng hơn. Ông biết cách tận dụng tốc độ của Raheem Sterling, Bukayo Saka, sự sáng tạo của Phil Foden, Jack Grealish và khả năng săn bàn toàn diện của Harry Kane.
Dù vậy, những lời chỉ trích về sự thận trọng quá mức, đặc biệt là trong các trận đấu lớn, vẫn luôn đeo bám Southgate. Nhiều người cho rằng ông đã không đủ dũng cảm để chơi tấn công phủ đầu khi cần thiết, ví dụ như trong trận chung kết EURO 2020 với Ý hay trận tứ kết World Cup 2022 gặp Pháp. Đó là cuộc tranh luận không hồi kết: Liệu sự thực dụng của Southgate là điểm mạnh giúp Anh tiến xa, hay chính là rào cản khiến họ chưa thể chạm tới đỉnh vinh quang?
Thành tích đáng nể và những lần “suýt” chạm đỉnh vinh quang
Không thể phủ nhận, dưới thời Gareth Southgate, đội tuyển Anh đã đạt được sự ổn định và thành tích tốt nhất tại các giải đấu lớn trong nhiều thập kỷ qua:
- World Cup 2018: Bán kết (thành tích tốt nhất kể từ Italia 90)
- UEFA Nations League 2018-19: Hạng Ba
- EURO 2020: Á quân (lần đầu tiên vào chung kết EURO)
- World Cup 2022: Tứ kết (thua sát nút nhà vô địch sau đó là Pháp)
Sự ổn định này là điều mà các đời HLV trước như Sven-Göran Eriksson, Fabio Capello hay Roy Hodgson không thể làm được, dù họ cũng từng có trong tay những thế hệ vàng. Southgate đã biến Tam Sư từ một đội bóng thường gây thất vọng ở các giải đấu lớn thành một ứng cử viên thực thụ, luôn có mặt ở những vòng đấu cuối cùng. Những đêm hè nước Nga 2018 hay hành trình EURO 2020 trên sân nhà Wembley đã thắp lại ngọn lửa đam mê và niềm tự hào nơi người hâm mộ xứ sở sương mù.
Đội tuyển Anh ăn mừng bàn thắng cuồng nhiệt dưới sự chứng kiến của HLV Gareth Southgate
Tuy nhiên, cái mác “vua về nhì” hay “kẻ thất bại vĩ đại” cũng bắt đầu ám ảnh Southgate và các học trò. Việc gục ngã ở những thời khắc quyết định khiến người ta đặt câu hỏi về bản lĩnh và khả năng kết liễu trận đấu của đội tuyển dưới sự dẫn dắt của ông. Liệu ông có thể dẫn dắt Tam Sư đi hết chặng đường cuối cùng?
Gareth Southgate và vai trò quan trọng của ông đối với việc phát triển tài năng trẻ
Một di sản quan trọng khác mà Southgate đang xây dựng là việc trao cơ hội và phát triển các tài năng trẻ. Khác với nhiều HLV tiền nhiệm thường ưu tiên kinh nghiệm, Southgate không ngần ngại đặt niềm tin vào những cầu thủ trẻ tiềm năng, miễn là họ chứng tỏ được khả năng.
Những Bukayo Saka, Jude Bellingham, Phil Foden, Declan Rice, Reece James, Mason Mount… đều có những bước tiến vượt bậc trong màu áo đội tuyển quốc gia dưới sự dìu dắt của ông. Ông tạo ra một lộ trình rõ ràng từ các đội trẻ lên đội tuyển quốc gia, kế thừa công việc mà ông đã làm ở đội U21 trước đây. Điều này không chỉ đảm bảo sức cạnh tranh cho hiện tại mà còn xây dựng một nền tảng vững chắc cho tương lai của bóng đá Anh.
Sự tin tưởng này không phải lúc nào cũng dễ dàng, đặc biệt là khi đối mặt với áp lực thành tích và sự soi mói của truyền thông. Nhưng Southgate đã kiên định với triết lý của mình, và thành quả là một đội tuyển Anh trẻ trung, giàu năng lượng và đầy khát khao.
Những tranh cãi và áp lực xoay quanh chiếc ghế nóng
Bất chấp những thành công tương đối, chiếc ghế của Gareth Southgate chưa bao giờ hết nóng. Ông luôn phải đối mặt với vô vàn áp lực và những lời chỉ trích từ nhiều phía:
- Lựa chọn nhân sự: Quyết định triệu tập (hoặc không triệu tập) một số cầu thủ luôn là chủ đề gây tranh cãi. Việc ông đôi khi ưu tiên những cầu thủ quen thuộc dù không có phong độ cao ở CLB, hay bỏ qua những cái tên đang chơi nổi bật, thường khiến người hâm mộ và giới chuyên môn đặt dấu hỏi.
- Chiến thuật bảo thủ: Như đã đề cập, sự thực dụng của ông đôi khi bị xem là bảo thủ, thiếu sự đột biến và không phát huy hết tiềm năng tấn công của đội hình đầy sao.
- Quản lý trận đấu: Khả năng thay người và điều chỉnh chiến thuật trong trận của Southgate cũng là điểm bị săm soi, đặc biệt là trong những trận cầu đỉnh cao.
Áp lực dẫn dắt đội tuyển Anh là cực kỳ lớn, có lẽ chỉ thua kém Brazil hay Đức. Mọi quyết định, mọi kết quả đều được mổ xẻ dưới kính hiển vi. Đã có những thời điểm, đặc biệt sau những thất bại ở Nations League, làn sóng kêu gọi sa thải Southgate dâng cao. Việc ông có đưa Tam Sư đi xa hơn được nữa hay không vẫn là câu hỏi lớn. Các diễn đàn bóng đá, như trang tin Góc Nhìn Bóng Đá, thường xuyên có những bài phân tích và bình luận đa chiều về vấn đề này, phản ánh sự quan tâm và cả những ý kiến trái chiều từ cộng đồng người hâm mộ.
Tương lai nào cho Southgate và Tam Sư?
Hợp đồng của Gareth Southgate với FA kéo dài đến sau EURO 2024. Giải đấu trên đất Đức vào mùa hè tới có thể xem là cơ hội cuối cùng để ông cùng thế hệ cầu thủ tài năng này giành được một danh hiệu lớn. Kỳ vọng chắc chắn sẽ rất cao, nhất là khi Anh sở hữu một đội hình được đánh giá là mạnh và đồng đều bậc nhất châu Âu.
Bảng chiến thuật hiển thị sơ đồ 4-3-3 ưa thích của Gareth Southgate cho tuyển Anh
Nếu thành công, Southgate sẽ đi vào lịch sử như một huyền thoại. Nếu thất bại, tương lai của ông gần như chắc chắn sẽ được định đoạt. Dù kết quả ra sao, không thể phủ nhận Gareth Southgate và vai trò quan trọng của ông đối với đội tuyển Anh trong việc định hình lại bản sắc, nâng tầm vị thế và mang đến niềm hy vọng cho người hâm mộ Tam Sư trong gần một thập kỷ qua. Ông đã thay đổi đội tuyển Anh, đưa họ trở lại bản đồ bóng đá thế giới với tư cách là một thế lực đáng gờm.
Di sản của Southgate không chỉ nằm ở những trận bán kết hay chung kết, mà còn ở sự chuyên nghiệp, đoàn kết và một lứa cầu thủ trẻ đầy hứa hẹn mà ông đã dày công vun đắp. Hành trình của ông với Tam Sư là minh chứng cho thấy sự kiên nhẫn, tầm nhìn và khả năng xây dựng văn hóa đôi khi còn quan trọng hơn cả những chiến thuật cao siêu.
Vậy theo bạn, Gareth Southgate là một HLV thành công hay thất bại với đội tuyển Anh? Liệu ông có thể giúp Tam Sư đăng quang tại EURO 2024? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn ở phần bình luận bên dưới nhé!
